CHỦ ĐỀ 4
Kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945-1954)
Chủ đề 4 trưng bày các hiện vật, hình ảnh và tư liệu phản ánh cuộc kháng chiến trường kỳ, anh dũng của nhân dân Việt Nam chống thực dân Pháp (1945 – 1954). Không gian giới thiệu quá trình xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, những chiến dịch lớn như Biên giới Thu – Đông 1950, Điện Biên Phủ 1954, cùng vai trò lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong công cuộc giải phóng dân tộc.
Các hiện vật tiêu biểu gồm vũ khí, trang bị, bản đồ tác chiến, quân phục, hình ảnh chiến sĩ, và mô hình Chiến dịch Điện Biên Phủ – biểu tượng cho ý chí độc lập, tự cường và tinh thần chiến thắng của dân tộc Việt Nam. Chủ đề tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử hào hùng, kết thúc bằng Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Sa bàn Điện Biên Phủ
Sa bàn khổ lớn về Chiến dịch Điện Biên Phủ, tái hiện chân thực hệ thống cứ điểm của Pháp và thế trận bao vây tiến công của Quân đội Nhân dân Việt Nam; trên mô hình, khách tham quan có thể nhận thấy rõ vị trí các cứ điểm quan trọng như Him Lam, Độc Lập, Bản Kéo, Hồng Cúm, trung tâm Mường Thanh – sở chỉ huy của Đờ Cátxtơri, cùng với trận địa pháo được bố trí trên các triền núi, những tuyến đường tiếp tế quanh co qua rừng núi hiểm trở, và diễn biến ba đợt tấn công lớn được thể hiện sinh động bằng hệ thống đèn chiếu sáng kết hợp màn hình trình chiếu; đi kèm là bảng chú thích, bản đồ, ảnh và phim tư liệu quý, tất cả hòa quyện tạo thành một bức tranh trực quan, giúp người xem dễ dàng hình dung quy mô, diễn biến và ý nghĩa lịch sử to lớn của chiến thắng Điện Biên Phủ
Quốc ca
Trong không gian trưng bày của Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, bài Quốc ca “Tiến Quân Ca” được giới thiệu như một biểu tượng thiêng liêng của Tổ quốc. Tác phẩm do nhạc sĩ Văn Cao sáng tác năm 1944, với nhạc và lời đầy hào hùng, nhanh chóng trở thành khúc ca cách mạng gắn liền với tinh thần đấu tranh giành độc lập của dân tộc. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, “Tiến Quân Ca” được chọn làm Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đến nay là Quốc ca của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Trong bảo tàng, phần giới thiệu về bài hát được trình bày cùng với ảnh tư liệu, bản thảo gốc, loa phát nhạc nền, giúp khách tham quan không chỉ biết đến lịch sử hình thành của ca khúc mà còn cảm nhận sâu sắc khí thế hào hùng của những đoàn quân ra trận, cũng như giá trị bất diệt của một bản hùng ca luôn vang lên trong các nghi lễ trọng đại, lễ chào cờ ở trường học, cơ quan nhà nước và trên đấu trường thể thao quốc tế.
Tuyên ngôn độc lập
Tuyên ngôn Độc lập được trưng bày như một mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc. Văn kiện do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo và đọc tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945, chính thức khai sinh Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Bản Tuyên ngôn không chỉ khẳng định quyền độc lập, tự do, bình đẳng của dân tộc Việt Nam trước toàn thế giới, mà còn lên án mạnh mẽ ách áp bức, bóc lột của thực dân, phong kiến, đồng thời đặt nền móng pháp lý vững chắc cho sự tồn tại của một quốc gia độc lập, tự chủ. Trong không gian trưng bày, tư liệu, hình ảnh và bản sao Tuyên ngôn được giới thiệu trang trọng, giúp người xem cảm nhận rõ tầm vóc lịch sử, giá trị bất hủ và ý chí tự quyết quật cường của nhân dân Việt Nam trong buổi bình minh của nền độc lập dân tộc.
Chỉ thị "Toàn dân kháng chiến"
Chỉ thị “Toàn dân kháng chiến” do Trung ương Đảng ban hành ngày 12/12/1946, kêu gọi toàn thể nhân dân Việt Nam đoàn kết, đứng lên kháng chiến chống thực dân Pháp để bảo vệ độc lập dân tộc. Văn kiện xác định đường lối toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mình, trở thành kim chỉ nam mở đầu cuộc kháng chiến toàn quốc 1946–1954.
Tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh với sỹ quan tình báo
Tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam có trưng bày tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng sỹ quan tình báo – tác phẩm điêu khắc bằng đồng (hoặc hợp kim màu đồng) khắc họa Bác Hồ trong dáng ngồi trò chuyện, lắng nghe báo cáo. Đây là hiện vật tiêu biểu, gợi nhắc vai trò quan trọng của ngành tình báo quân sự trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Bếp Hoàng Cầm
Bếp Hoàng Cầm là loại bếp dã chiến do anh nuôi Hoàng Cầm sáng chế năm 1951, với hệ thống ống dẫn khói ngầm giúp nấu ăn mà khói không lộ ra ngoài. Thiết kế thông minh này bảo đảm hậu cần bí mật cho bộ đội, đặc biệt trong Chiến dịch Điện Biên Phủ 1954.
Xe đạp thồ
Anh Ma Văn Thắng xã Thanh Minh, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ, sử dụng vận chuyển vũ khí, lương thực phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ, 1954